De oudste nederzetting van Drenthe, maar waar?

Deze vraag werd ingestuurd naar Zoek het uit! door Joop Suelmann uit Pesse. Die vraag lijkt eenvoudig, maar schijn bedriegt. Welk dorp het oudste is van Drenthe is namelijk al sinds jaar en dag onderwerp van discussie.

Zo is er Noordbarge, vlak bij Emmen: "Al in de tijd van de trechterbekercultuur (4900-2750 v.Chr.) werd Noordbarge bewoond en Noordbarge is het enige dorp in Drenthe dat sinds die tijd onafgebroken bewoond is. Daarmee is Noordbarge het oudste dorp van Drenthe en waarschijnlijk van Nederland", zo valt er te lezen op de website van het dorp.

Maar ook Taarlo, vijf kilometer ten noordoosten van Assen, zegt het oudste dorp te zijn. Bewijs hiervoor zou zijn dat het dorp genoemd wordt in een oorkonde uit 820 na Christus. Volgens de oorkonde bevatte dit gebied ook een kerk. Het is echter onduidelijk of Taarlo, Tynaarlo of Vries bedoeld wordt. In het gebied rond Taarlo zijn archeologische vondsten gedaan uit de Late Bronstijd tot Midden-IJzertijd (1100 v.Chr. - 250 v.Chr.). Er zijn ook vondsten gedaan uit de eerste en tweede eeuw na Christus.

Een online zoektocht levert dus wel veel opties op, maar biedt geen zekerheid. Michiel Gerding is provinciaal historicus en weet bijna alles van de geschiedenis van Drenthe. We spraken hem een tijdje terug al eens over de oude dorpen van Drenthe.

"De vraag lijkt simpel genoeg, maar is dat zeker niet. Je kan niet zeggen dat er één oudste plek van Drenthe is. Over het algemeen wordt aangenomen dat het moment waarop een dorpsnaam op een akte verschijnt het beginmoment van het dorp is", aldus Gerding. "Maar dat wil niet zeggen dat er geen oudere aktes zijn, die nooit zijn opgedoken. En een dorp of plaats of nederzetting begint natuurlijk niet pas met bestaan op het moment dat iemand het ergens opschrijft."

Een mooi voorbeeld is Pesse. Dat dorp wordt voor het eerst genoemd in 1141, in een geschreven akte. Dus dan zou je concluderen dat Pesse 879 jaar bestaat. "Maar uit onderzoek blijkt dat Pesse in 600 en 700 na Christus al uit aantal erven bestaat. Die erven zwerven en worden verplaatst, en zo ontstaat een nederzetting. Maar die is dus al veel ouder dan in de eerste bekende akte vermeld wordt", legt Gerding uit.

Of het een -nu nog- bestaand dorp is dat de oudste nederzetting van Drenthe was, is dus niet te zeggen. Vondsten die zijn gedaan die wijzen op de allereerste nederzettingen dateren uit de tijd van de trechterbekercultuur, de hunebedbouwers. Er zijn wel vondsten gedaan van vuistbijlen en dergelijke uit de tijd daarvoor, maar dat kan ook heel goed van een rondtrekkend volk zijn geweest en wijst dus niet per se op een nederzetting.

Wat we wél zeker weten is dat alle vondsten die wijzen op een oude nederzetting zijn gedaan op het Drents Plateau. Het Drents Plateau is het hoger gelegen deel van Drenthe, bestaand uit zandgrond, in de vorm van een soort omgekeerd soepbord. Daaromheen ligt de moerassige veengrond. De oostkant van dit Drents Plateau bestaat uit De Hondsrug, waar ook de meeste hunebedden te vinden zijn.

Gerding: "De oudste nederzettingen liggen op het Drents Plateau. Dus eigenlijk kun je niet spreken van een oudste bewoonde dorp, maar wel van het oudste bewoonde gebied. Langs de rand van het Drents Plateau zie je dorpsnamen met een toevoeging in de naam, bijvoorbeeld Ruinerwold, of Roderwolde. Die dorpen zijn er later bij gekomen. En dan heb je nog de dorpen in de Veenkoloniën, die zijn nóg later gesticht."

Heb jij ook iets wat je dwarszit en waar je maar geen antwoord op kan vinden? Stuur je vraag dan hieronder in!